Sarean berdintasuna ehuntzen: eraldaketarako bide partekatua

Alboanen uste dugu berdintasunik gabe ez dagoela gizarte-eraldaketarik. Horregatik, kide garen sareetatik laguntzen eta lan egiten dugunean, hala nola Comparte saretik, uste sendo batetik egiten dugu lan: genero-ikuspegia ez da beste lan-ildo bat, egiten dugun guztia eta garen guztia zeharkatzen duen begirada bat baizik.

Urri honetan, Comparte sareko genero-taldearen lehen topaketan parte hartu dugu. Egun batzuetan zehar, esperientziak eta begiradak partekatu genituen Sareko beste erakunde batzuetako ordezkariekin, zeinek, guk bezala, uste baitute gizarte-eraldaketak berdintasuna eta bizitza erdigunean jartzea eskatzen duela. Jokoan dagoena da nola erlazionatzen garen, nola zaintzen garen eta nola eraikitzen dugun botere kolektiboa gure erakundeen barruan eta kanpoan.

Genero-ikuspegia indartzea: beharrezko apustua

Alboan partaide dugun Comparte Sarearen ekitatearen aldeko lana behar komun batetik sortu da: egiturazko desberdintasuneko testuinguruei aurre egin behar dieten gizarte-erakundeek, non emakumeek eta aniztasunek jarraitzen baitute jasaten pobrezia-, bazterkeria- eta indarkeria-karga handiena.

Aldi berean, onartzen dugu erakundeen beren barruan —baita gureetan ere— genero-arrakala horiek errepikatzen dituzten dinamikek dirautela: emakumeek izaten duten zainketa-gainkarga, emakumeen presentzia txikiagoa erabaki-guneetan, edo bizitza pertsonala lan- eta komunitate-bizitzarekin bateratzeko zailtasuna.

Horregatik, genero ikuspegia indartzeak “emakumeentzako” proiektuak diseinatzea baino askoz gehiago esan nahi du. Hausnarketarako eta eraldaketa instituzionalerako espazioak irekitzea, gure eguneroko praktikak berrikustea eta harreman bidezkoagoak, zainduagoak eta arduratsuagoak sustatzea dakar. Azken batean, defendatzen duguna antolatzeko dugun moduarekin koherente bihurtzea dakar.

Era berean, Saretik gure erakunde aliatuei laguntzen diegu, errespetuz, konfiantzaz eta arretaz. Badakigu bakoitza puntu ezberdin baten parte dela, istorio, testuinguru eta erronka propioekin. Gure zeregina ez da “nola” egin behar duten esatea, baizik eta elkarrekin bidea egitea, bakoitzak bere berdintasun-horizontea zehaztu dezan.

Hala, genero taldea espazio bizia, anitza eta sakonki politikoa bihurtu da. Bertatik, herrialde, lurralde eta sektore ezberdinetako emakumeok esperientziak ehuntzen ditugu, praktika eta hausnarketa partekatutik sortzen den genero ikuspegi kokatu bat eraikitzeko.

Zaintza erdigunean jarri

Berrikuste eta ikaste prozesu kolektibo horretan, hitz bat zabaldu da gako komun gisa: zaintza. Zainketez hitz egitea ez da keinu afektiboez edo etxeko lanez bakarrik hitz egitea. Bizitza eta ekonomia antolatzeko modu batez hitz egitea da. Pertsona guztiak interdependenteak eta ekodependenteak garela onartzetik: bizitzeko beste pertsona batzuen eta ingurune naturalaren beharra dugu.

Begirada feminista eta ekofeminista batetik, zaintzea ekintza guztiz politikoa da. Bizitza suntsitzen duten garapen ereduen aurrean sostengatzen duen praktika da, loturak metaketaren gainetik lehenesten dituena, eta planetaren muga ekologikoak aitortzen dituena. Zaintzeak, lanaren banaketa sexuala eta emakumeengan —eta bereziki behartsu, landatar edo arrazializatuenengan— errekonozimendurik eta eskubiderik gabe bizitzari eustearen pisua jartzen duen desberdintasuna zalantzan jartzea dakar.

Horregatik, zaintza erdigunean jartzea ez da aldaketa diskurtsiboa bakarrik, estrukturala ere bada. Denborak, aurrekontuak eta lehentasunak berrantolatzea dakar, bizitzaren iraunkortasuna —gizatiarra eta ez gizatiarra— gure erabakien ardatza izan dadin. Erakundeak zaintza behar duten espazio biziak direla pentsatzea esan nahi du: erakundeak osatzen dituztenak zaintzea, haien arteko harremanak zaintzea, lurraldeekiko eta sostengatzen gaituen naturarekiko lotura zaintzea.

Begirada hori modu naturalean lotzen da ekonomia sozial eta solidarioaren proposamenekin, pertsonak, lankidetza eta naturarekiko errespetua ardatz dituzten ekoizpen-ereduak sustatzen baitituzte. Ekonomia horrek, ekofeminismoak bezala, eraginkortasunaz edo errentagarritasunaz ez ezik, justiziaz eta jasangarritasunaz ere galdetzen du.

Topaketan, gainera, aukera izan genuen komunitate bat bisitatzeko, Comparte sareko kide diren erakundeek lagunduta, eta hurbiletik ezagutzeko Agroazokaren ekintzailetza, esnekiak ekoizten eta merkaturatzen dituen ekimen ekonomiko komunitarioa. Inspirazio-iturri izan zen ikustea nola Claudia buru zuen emakumeen lidergoak gizarte-zentzu nabariko estrategia baterantz bideratu duen lana: diru-sarreren zati bat larrialdi-funts komunitario batera bideratzen da, egoera zailetan dauden familiei laguntzeko. Esperientzia zehatz horrek gogorarazi zigun zainketak eta elkartasuna ez direla soilik printzipio etikoak, baita praktika ekonomiko eraldatzaileak ere, bizitzari eusteko eta lotura kolektiboak indartzeko gai direnak.

Barrutik eraldatu, kanpotik eraldatzeko

Erakundeen indartzea genero-ikuspegiarekin lantzea barne-denaren eta kanpokoaren artean, egiten dugunaren eta garenaren artean, koherentzia ehuntzeko modu bat da. Badakigu gizarte-eraldaketa handiak ez direla eraikitzen proiektuetatik edo diskurtsoetatik soilik, baizik eta erakundeen eguneroko bizitzatik: bileretan, erabakiak hartzeko moduan, denborak banatzeko moduan edo prozesuak sostengatzen dituzten pertsonak zaintzeko moduan.

Horren ondorioz, Alboanek eta Comparte sareak hausnarketa, praktika eta benetako aldaketa uztartzen dituzten prozesuak sustatzen jarraitu nahi dugu. Antolaketa-egiturak eta -kulturak zeharkatuko dituzten prozesuak, eta, aldi berean, emakumeak, beren aniztasun guztietan, eraldaketaren protagonista gisa indartuko dituztenak.

Testuinguru global honetan, non diskurtso antigeneroak eta eskubideen atzerapausoak nagusitzen ari diren, erresistentziazko ekintza bat da berdintasunaren alde egiten jarraitzea. Erabaki politiko eta etikoa da. Genero ikuspegiaren indartzearen alde lan egitea ez da gehigarri tekniko bat, ezta moda instituzional bat ere: beste gizarte eredu bat nahi dugula baieztatzeko modu bat da, justizian, erantzukidetasunean eta elkar zaintzan oinarritua.

Horregatik, Alboan-en lanean jarraituko dugu Comparte sarea osatzen duten gainerako erakundeekin batera. Umiltasunez, entzutez eta konpromisoz egingo dugu. Izan ere, uste dugu berdintasunaren bidez eraldatzen uzten den lankidetza batek bakarrik lagundu dezakeela benetan mundua eraldatzen.