Hezkuntza aterpe bihurtzen denean
Latinoamerikako migrazio-bideak aldatzen ari dira. Milaka pertsona beren bizitza berreraikitzeko leku seguru baten bila dabiltzan bitartean, JRS bezalako erakundeek, Alboanen laguntzarekin, mezu argi batekin laguntzen diote beren bideari: hezkuntzak bizitzak salbatzen ditu.
Kontinente bat mugimenduan
«Iparra patua zela pentsatu genuen», dio Marianak, gaur egun Quiton bere bi seme-alabekin bizi den emakume venezuelarrak. «Baina iparra itxi egin zen, eta atzera itzuli behar izan genuen. Berriz hasi.»
Mariana bezala, milaka pertsona errealitate berri bat bizitzen ari dira Latinoamerikan. Kontinentearen iparraldetik etorritako migrazio politika murriztaileenek geldiarazi egin dute Estatu Batuetaranzko aurrerapausoa, alderantzizko migrazio fluxua eraginez. Gero eta jende gehiago iristen da Ekuadorrera, Perura edo Kolonbiara, behin-behineko aterpe edo aukera berri baten bila.
Mugimendu horiez gain, Kolonbiako eta Ekuadorreko barne-gatazkak daude, eta lekualdatze behartua bultzatzen dute beren mugen barruan. Eremu mugakideetan —Ekuador eta Kolonbia, Kolonbia eta Venezuela, edo Ekuador eta Peru artean— hazi egiten da migrazio pendularra deritzona, non familiek egunero gurutzatzen dituzten mugak salerosketan aritzeko edo bizirauteko, askotan baldintza prekarioetan.
Muga eta bide ikusezinen artean
Errealitate horren erdian, Haitiko herritarrek zerumugen bila jarraitzen dute. Horietako asko behin-behinean Ekuadorren edo Mexikon finkatzen dira, non oinarrizko eskubideak eta zerbitzuak eskuratzeko aukera mugatua den. Darieneko Tapoitik pasatzeak behera egin badu ere, milaka lagun tarteko puntuetan geratu dira, loaren eta biziraupenaren artean harrapatuta.
Han, paperik gabe, etxebizitza egonkorrik gabe eta zerbitzuak eskuratzeko aukerarik gabe, bizitza erresistentzia-ekintza bihurtzen da. Migrazioaren kriminalizazioak, genero indarkeriak eta talde armatuek adin txikikoak errekrutatzeko arriskuak krisi humanitario isila larriagotzen dute.
Amore ematen ez duten erakundeak
Panorama horren aurrean, Errefuxiatuentzako Jesuiten Zerbitzuaren (JRS) lana funtsezkoa da. Nahiz eta nazioarteko funtsak murriztu eta finantziazio faltagatik bulegoak itxi, JRSk komunitate ahulenei laguntzen jarraitzen du.
«Haur batek ikasgelan irribarrea berreskuratzen duenean, badakigu jarraitzea merezi duela», dio Juanita Bedoya JRSk, Latinoamerikarako eta Kariberako JRSko Eskualdeko Hezkuntza-espezialistak. Alboanek laguntzen du haren misioa, eta mugikortasun-egoeran dauden haur eta nerabeei hezkuntza formala nahiz ez-formala jasotzeko aukera bermatzea du helburu.
Babesten eta eraldatzen duen hezkuntza
JRSk irakasleekin, familiekin eta komunitateekin lan egiten du, eskola ikasteko gune bat baino gehiago izan dadin: babesleku bat.
Juanitak dioenez, “ikaskuntza-espazio seguruak sustatzen ditugu, haurtzarorako espazio lagunkoiak, haurrek komunitate-mailan ikasteko aukerak izan ditzaten eta beren gaitasun fisikoak, emozionalak eta kognitiboak garatu ahal izan ditzaten”.
«Irakasleekin eta hezkuntza-eragileekin ere baditugu prestakuntza-prozesuak, genero-, etnia- eta migrazio-ikuspegia kontuan har dezaten hezkuntza-gelan. Enplegagarritasunerako eta ekintzailetzarako hezkuntza-prozesu horiek sustatzen ari gara, hezkuntzara iristeko oztopoak arintzeko eta hezkuntza-iraunkortasuna sustatzeko aukera ematen baitigute. Eta iraunkortasun hori hainbat laguntza emanez sustatzen dugu, hala nola uniformeak, eskolako tresnak, material pedagogikoa, garraioetako laguntza eta matrikulak».
Eremu ez formalean, ikasketa gune seguruak sortzen dituzte parrokia, komunitate edo zentro pastoraletan. Han, neska-mutilek bizitzarako trebetasunak garatzen dituzte, errutinak berreskuratzen dituzte eta ongizate emozionala berreraikitzen dute jolasaren eta elkarbizitzaren bidez.
Leku horietan, komunitateak topo egiten du, elkarri laguntzen diote eta elkar berreraikitzen dute.
Hezkuntzak bizitzak salbatzen ditu
Krisi humanitarioko eta lekualdatze behartuko testuinguruetan, hezkuntza ez da luxu bat: babes eta itxaropen modu bat da.
«Hezkuntzak bai, bizitzak salbatzen ditu, hezkuntza eraldatzailea da, hezkuntzak beste eskubide batzuk eskuratzeko aukera ematen du. Eta erabat garatzeko aukera ematen du, fisikoki, kognitiboki, emozionalki, komunitatea eraikitzekoa. Hezkuntzatik abiatuta, komunitate inklusiboagoetarantz egin dezakegu aurrera, berradiskidetuagoetarantz», dio Juanitak.
Marianak irribarrez laburbildu du: «Nire seme-alabak ikastetxetik itzultzen dira eta ikasitakoa kontatzen didate. Guztiaren erdian, horrek ematen dit jarraitzeko indarra.»
Larrialditik harago
Urgentziari erantzutetik harago doa JRSren ikuspegia, Alboanen laguntzarekin. Berradiskidetu, berreraiki eta indartu nahi du.
Izan ere, mugimenduan dauden pertsonei laguntzea ez da soilik laguntza humanitarioa ematea, baizik eta haien etorkizunaren alde egitea. eta etorkizun horretan, hezkuntza da duintasunerako lehen urratsa.
