CIE 2024 txostena: Sustraiak hormen atzean — Analisi sakon bat

CIE 2024 azken txostenean: Harresien atzean, Espainiako Atzerritarrak Barneratzeko Zentroak (CIE) daude. Azterketa horrek agerian uzten ditu bazterkeriaren egiturazko sustraiak, giza eskubideetan dituen ondorioak eta migrazio-politikak gizartean duen eragina; izan ere, politika horrek ageriko harresiak eta ikusezinak sortzen jarraitzen du.

Espainiako CIEen egungo testuingurua

Atzerritarrak Barneratzeko Zentroak administrazio-egoera irregularrean dauden migratzaileak atxikitzeko espazioak dira. Deliturik egin ez badute ere, gehienez 60 eguneko askatasunaz gabetuak ikusten dira.

Txostenean nabarmentzen dugu jardunbide horiek migrazioaren kudeaketa-eredu bat indartzen dutela, atxiloketa prebentiboa eta mugako kontrolaren kanporatzea oinarri dituena, giza eskubideak errespetatzen dituzten politika inklusiboen alde egin beharrean.

Giza eskubideak arriskuan: testigantzak eta zifrak

CIE 2024 txostena askatasunik gabeko pertsonen zuzeneko testigantzak jasotzen ditu, eta hauek salatzen dituzte:

• Zerbitzu medikoetarako sarbide egokirik eza.
• Akatsak laguntza juridikoan.
• Isolamendua eta narriadura psikologikoa entzierroaren ondorioz.
• Familia eta komunitateekiko harremanak mugatzea.

Lekukotza horiei datu estatistikoak gehitu behar zaizkie, agerian uzten baitute justifikaziorik gabeko barneratzeen tasa handia eta entzierroaren eta benetako aberriratzearen arteko lotura ahula.

Sustraiak hormen atzean: egiturazko ikuspegia

“Hormen atzean dauden sustraiak” kontzeptuak etorkinen bazterkeriaren arrazoi sakonei egiten die erreferentzia:

1. EBko politika murriztaileak, segurtasuna duintasunaren gainetik lehenesten dutenak.
2. Migrazioaren kriminalizazioa, beldurrezko eta xenofobiazko diskurtsoak elikatzen dituena.
3. Desberdintasun globalak, milaka pertsona beren herrialdeak uztera behartzen dituztenak.
4. Alternatibarik eza, hala nola gizarteratze-programak edo gizarte-laguntzak.

Ikuspegi horri esker uler daiteke CIEak ez direla fenomeno isolatu bat, premiazko eraldaketak behar dituen sistema baten isla baizik.

2024an 1.863 pertsona barneratu zituzten, horietatik 85 emakumeak eta 853 nazioarteko babesaren eskatzaileak. Barneratze-arrazoiak bi multzo handitan banatzen dira: %83,9 kanporatze-aginduengatik eta %16,1 itzulketa-espedienteengatik. Zehazki, barneratzea administrazio-arrazoien nagusitasuna erakusten jarraitzen du, batez ere dokumentuen irregulartasun egoerekin lotuta. Pertsonen %70,8 lurraldean modu irregularrean egoteagatik barneratu zituzten, eta %10,14, itsasoz modu irregularrean sartzeagatik.

Gizartean eta komunitatean duen eragina

Atxilotutako pertsonei ez ezik, haien familiei eta komunitateei ere eragiten die barneratzeak. Txostenak erakusten du nola sortzen dituzten CIEek:

• Familia-zatiketa, amak, gurasoak eta seme-alabak bereiztean.
• Estigmatizazio soziala, migrazioa kriminalitatearekin lotzen baitu.
• Komunitate-kohesioaren higadura, batez ere kultura-aniztasun handiko auzoetan.

Kostu ekonomikoa ere esanguratsua da: CIEak mantentzeak milioika euro kontsumitzen ditu urtean, eta horiek inklusio-politiketan inbertitu litezke.

Barneratzearen ordezko aukera bideragarriak

CIE 2024 Txostenak aukera errealak eta eraginkorrak proposatzen ditu:

• Kasu bakoitzari egokitutako erregularizazio-programak.
• Komunitate-laguntzako neurriak, hala nola gizarte-tutoretzak.
• Etxebizitza eta enplegua lortzea, duintasuna eta egonkortasuna bermatuz.
• Kulturen arteko bitartekaritza, gizarteratzea errazteko.

Neurri horiek Europako beste herrialde batzuetan frogatu dute posible dela migrazioa kudeatzea entzierrora jo gabe.

Txostenaren funtsezko gomendioak

1. Espainian CIEak pixkanaka ixtea.
2. Migrazio-politikak giza eskubideak kontuan hartuta birformulatzea.
3. Integrazio sozial eta laboraleko programetan inbertitzea.
4. Barneratze-politiken gardentasuna eta herritarren kontrola.

Gomendio horiek egiturazko aldaketa iraunkorra bilatzen dute, egungo zigor-logika gaindituko duena.

Ondorioa: harresirik gabeko etorkizun baterantz

CIE 2024 txostena: Hormen atzeko sustraiak Espainiako migrazio-eredua birpentsatzeko premiazko deia da. Gure ikuspegitik, duintasuna eta giza eskubideak edozein politika publikoren erdigunean kokatu behar dira.

CIEak tresna garestia, ez-eraginkorra eta erabat bidegabea dira. Alternatiba gizatiar, jasangarri eta eraldatzaileak nahi ditugu, pertsona migratzaileak eskubideen subjektu gisa eta gizarte anitz eta justu baten funtsezko zati gisa aitortuko dituztenak.