Bidezko Merkataritzaren Munduko Egunak mundu guztiari on egiten dioten produktuak ezagutzera gonbidatzen ditu herritarrak

"On egiten dio mundu guztiari" lelopean, maiatzaren 13an ospatuko da Bidezko Merkataritzaren Munduko Eguna hainbat lekutan. Jardunaldi honen bidez, Bidezko Merkataritzako erakundeek, Alboan tartean, kontsumitzaileen arreta erakarri nahi dute gehiegizko lan-baldintzen aurrean, haurren esplotazioaren aurrean edo kafea, kakaoa, azukrea, tea edo arropa bezalako eguneroko produktuen atzean ezkutatzen diren basoen suntsiketaren aurrean. Era berean, gogorarazi dute Bidezko Merkataritzako produktuek lan-eskubideak eta giza eskubideak bermatzen dituztela eta ingurumena errespetatzen dutela. www.lesientabienatodoelmundo.org web interaktiboaren bidez, herritarrek errealitate horiek ezagutu eta ekimen honetan parte har dezakete.

Bidezko Merkataritzako erakundeek #LeSientaBienaTodoelMundo sare sozialen kanpainan parte hartzera eta kanpaina hori zabaltzera animatzen dute, baita www.lesientabienatodoelmundo.org webgune interaktiboaren bidez aukera hori gehiago ezagutzera ere.

Pobrezia, gehiegizko lan-baldintzak, kostuen oso azpiko prezioak, soldatak legezko gutxienekotik urrun uzten dituztenak, haurren lan-esplotazioa edo ingurumenaren degradazioa dira kafearen, tearen, azukrearen, txokolatearen edo arroparen atzean ezkutatzen diren arazoetako batzuk. Produktu horiek milioi askoko diru-sarrerak sortzen dituzte enpresa gutxi batzuentzat, eta beren ekoizpena batez ere Latinoamerika, Asia edo Afrikako herrialdeetan garatzen dela dute komunean. Produkzio-kate osoan zehar etekinen banaketan dagoen desberdintasuna da partekatzen duten beste ezaugarrietako bat.

Kafea, kakao, azukre-kanabera...

Kafeak, adibidez, urtean 200.000 milioi dolar sortzen dituen produktuak, Ugandan, nekazariek produktuaren azken prezioaren % 6 jasotzen dute, eta enpresa multinazionalak, berriz, % 50. Antzeko zerbait gertatzen da kakaoarekin: bi herrialde ekoizle nagusietan, Ghanan eta Boli Kostan, kakaokultura-familiek kostuak kubritzeko eta bizimodu duina izateko kobratu beharko luketen prezioa baino % 40 gutxiago jasotzen dute.

Haurren lan-esplotazioa da produktu horien beste arazoetako bat. Kakao-sailetan, bi herrialde horietan bakarrik, 1,5 adingabek baino gehiagok lan egiten dute zeregin arriskutsuak egiten, hala nola, manipulazio kimikoak edo aihotzak.

[[{"fid":"6703","view_mode":"default","fields":{"format":"default","field_file_image_alt_text[und][0][value]":false,"field_file_image_title_text[und][0][value]":false},"type":"media","attributes":{"height":"541","width":"409","class":"media-element file-default"}}]]

Bestalde, azukre-kanaberaren (miseriaren landarea ere esaten zaio) edo tearen bilketak aldi kolonialetatik jasotako erdi esklabotza egoerak ezkutatzen ditu. Kanabera-ebaketaren kasuan, bereziki gogorra den lana, gehienetan eskuz egiten da; izan ere, eskulana hain merkea denez, enpresei ez zaie konpentsatzen mekanizazioan inbertitzea. Lan hau eguzkitan egin ohi da, tenperatura altuekin, atsedenaldi gutxirekin eta edateko ur gutxirekin. Izan ere, Erdialdeko Amerikan, 10 jornalaritik 6k eta azukre-kanaberazko jornalariek gaixotasunak izan dituzte lanaldian zehar, beroaren ondorioz.

Te-sailetan, langile gehienak duela 150 urte baino gehiago esklabo gisa errekrutatu zituzten nekazari-familia pobreetatik jaisten dira. Bere batez besteko soldata, Indiako eskualde ekoizle nagusietan, kualifikatu gabeko nekazaritzako langile baten gutxieneko soldataren erdia baino gutxiagokoa da.

Ehungintzak, petrolioaren atzetik bigarren kutsatzaileena izateaz gain, pobrezia ere sendotzen du: eskulanaren % 75 Asiako herrialdeetan dago. Gaur egun, sektore horretan indarrean dauden gutxieneko soldatak ez dira nahikoak oinarrizko giza premiak asetzeko.

Horren aurrean, Bidezko Merkataritzako produktuek lan- eta giza eskubideak, soldatak eta baldintza duinak errespetatzea bermatzen dute, haurren esplotazioa debekatzen dute, genero-berdintasunaren aldeko apustua egiten dute eta lurra eta ingurune naturala errespetatzen duten teknikekin ekoizten dira. Kafea, kakaoa, azukrea, tea edo arropa dira 60ko hamarkadan sortu zen eta gaur egun 70 herrialde baino gehiagotan dagoen eredu komertzial honen produkturik esanguratsuenak.

Espainian, azken urtean, Bidezko Merkataritzaren salmentak etengabe hazi dira 2000. urteaz geroztik (datuak dauden lehena). Azken urtean 144 milioi euro baino gehiagoko fakturazioa lortu zuten, gehienak elikadura-produktuei esker. Ehungintzak, azken urtean, milioi bat euro handitu du fakturazioa.

* Zuk ere bat egin dezakezu mugimendu horrekin, eta produktu hauek eros ditzakezu: Bilboko Kidendan; Gasteizeko Bide Bidean dendan (Foru kalea, 16); eta Alboaneko Iruñeko egoitzan (Barañain hiribidea, 2) eta Donostiako egoitzan (Andia kalea, 3).