"Ikusezinak" txostenak agerian uzten du emakumeek gero eta kalteberatasun handiagoa dutela nahitaezko mugikortasun-prozesuetan
Emakumeen aurkako Indarkeria Ezabatzeko Nazioarteko Eguna dela eta, Alboan, Entreculturas, Espainiako Migratzaileentzako Jesuiten Zerbitzuak (SJM), Ignacio Ellacuria Fundazioak eta Loiola Etxeak "Ikusezinak. Emakume migratzaileak mugen gurutzagunean" txostena aurkeztu dute. Erdialdeko Amerikako eta Marokoko eta Espainiako hegoaldeko mugetako migrazio-testuinguruetako emakumeen errealitatean oinarritzen da txosten hori, eta emakume migratzaileek migrazio-prozesu osoan (jatorritik, igarobidean, mugetan eta helmugan) jasaten dituzten oinarrizko eskubideen urraketa eta indarkerien betikotzea erakusten ditu.
Ondorio nagusiak
Sara Diegok, Eusko Jaurlaritzak, Gipuzkoako Foru Aldundiak eta Garapenerako Lankidetzaren Euskal Agentziak finantziatutako txostenaren egileak, eta Alboan-eko eragin politikoaren arloko adituak, ikerketaren ondorio nagusietako bat hau dela adierazi du: "migrazio-testuinguru guztiek partekatzen duten ezaugarrienetariko bat da emakumeen aurkako indarkeria, generoan oinarritutakoa. Indarkeria horiek ez dira ikusarazten, isildu egiten dira, eta, beraz, ez dira aintzat hartzen eta iraunarazten dira".
Txostenak nabarmentzen duen beste ondorioetako bat da gatazka armatuek gora egin dutela biztanleriaren behartutako desplazamenduen gorakadaren sorburu gisa. Krisi horiek gainjartzeak eragin espezifikoa du emakumeengan, eta erronka zehatzak sortzen ditu behartutako migrazioa feminizatzeko.
Azkenik, Maroko, Mexiko edo Guatemala bezalako beste herrialde batzuen bidez euste- eta segurtasun nazionaleko migrazio-politikak ezartzearen ondorioz, giza eskubideen ikuspegirik gabeko migrazio-kontrola gauzatzen da, eta, horrela, ekintza urratzaile eta bortitzak ikusezin bihurtzen dira.
Indarkeriak jatorrian eta igarobidean
Erdialdeko Amerikako iparraldeko indarkeria-testuinguruak pertsonak migratzeko erabakia hartzera behartzen ditu. Indarkeria orokortuan, emakumeak baliabide baliagarriak dira indarrez hartzeko edo aurkarien arteko mendekuak egiteko. Testuinguru horretan, emakumeen gorputza gerrarako arma gisa aipatzen dugu. Gainera, sexu-indarkeriaren eta bortxazko erreklutamenduaren eraginpean dauden emakumeak beldur dira, ez bakarrik beren buruengatik, baizik eta, bereziki, beren seme-alabengatik. Bestalde, feminizidio-tasek epidemia-mailak izan zituzten zenbait herrialdetan, eta Honduras izan zen Latinoamerikako herrialde altuena, 2021ean 100 mila emakumeko 4,6 izanik.
Karina Fonsecak, Costa Ricako Migratzaileentzako Jesuiten Zerbitzuko zuzendari nagusiak, adierazi duenez, oso egoera ahulean dauden milaka pertsona iristen dira herrialde honetara, gaixorik eta bortizki, Colombia eta Panama arteko mugan dagoen Darieneko oihan ankerretik igaro ondoren. Datuen arabera, 2023an 400.00 pertsona inguruk zeharkatuko dute Darien. Bere erakundeak migratzaile horiei ematen dien zuzeneko laguntzan oinarrituta, nabarmendu du "emakumeak eta neskak direla indarkerien biktima nabarmenenak. Desnutrizio kronikoa, sexu-indarkeria, gaixotasun larriak, seme-alabak jaiotzeagatik edo ardurapean izateagatik, desinformazioa, trauma larriak... dira aipatzen ez diren arazoetako batzuk, eta, are gutxiago, horiek murrizteko neurri esanguratsuak hartzen dira".
Hegoaldeko mugan, Mendebaldeko eta Erdialdeko Afrikako eskualdea lurrez zeharkatzea ohikoa da Europara zeharkatu nahi duten pertsonen artean. 2022an 2.390 pertsona hil edo desagertu ziren itsasoko eta lurreko bideetan. Saharako basamortua migratzaileek dituzten kalteberatasun-baldintzetan zeharkatzeak arrisku larriei aurre egitea dakar. Kalteberatasun-baldintzek modu bereizian eragiten diete emakumeei eta neskatoei, eskubide-urraketez gain, generoan oinarritutako indarkeria espezifikoei ere aurre egiten baitiete. Lapurretak, estortsioa, bahiketak, indarkeria fisikoa eta psikologikoa eta sexu-abusuak jasan ditzakete trafikatzaileek, iragaitzazko herrialdeetako biztanleek, bidaia-lagunek edo mugako agenteek.
[[{"fid":"7058","view_mode":"default","fields":{"format":"default","field_file_image_alt_text[und][0][value]":false,"field_file_image_title_text[und][0][value]":false},"type":"media","attributes":{"height":"422","width":"634","class":"media-element file-default"}}]]
Fotografía de Sergio Cámara
Euskadira iritsitako emakume migratzaileak
Claudia Favelak, emakume migratu gisa eta Ellacuria Fundazioan Euskal Autonomia Erkidegoko pertsona migratzaileei laguntzen profesional gisa izandako esperientziatik abiatuta, emakume migratzailea izatea nolakoa den deskribatzen du. "Zarenaren eta zure gaitasunen zati bat zure bizi-motxilaren hondoan geratzen dira. Iristean, indarkeriak pertsonaren desbalorizazio-prozesu baten bidez jarraitzen du, eta pertsona horrek diskriminazio ugari jasaten ditu bere jatorriagatik, generoagatik, klase sozialagatik, erlijioagatik, azal-koloreagatik...". Horregatik, iritsiera-fasean, harrera funtsezkoa da. "Emakumeen kasuan, elkar elkartzeko eta laguntzeko espazioak sortzen eta laguntzen ditugu, non askotariko emakumeak senti daitezkeen etxean, haien isolamendua hautsi eta sareak ehuntzeko".
Bestalde, Clara Esteban, Entreculturas erakundeko eragin politikoan adituak adierazi duenez, "ikusi dugu mugak kanpora ateratzeko eta sekuritizatzeko politikek emakumeak kalteberatasun-, diskriminazio- eta defentsa-gabeziako egoeren eraginpean jartzen dituztela. Errealitate horren aurrean, premiazkoa da generoan oinarritutako eskubideen ikuspegitik erantzutea". Gainera, adierazi duenez, "hausnarketa bateratua egin behar da, generoan oinarritutako indarkeriari heltzeko, emakumeek subjektu sozial eta politiko gisa parte hartuta, mugikortasun-prozesuetan beren beharrei erantzungo dieten politikak diseinatzen eta garatzen inplikatuta".
Emakumeok Martxan programa eratu genuen erakundeok uste dugu lankidetza-politikek lehentasuna eman behar dietela giza eskubideen babesari eta bizitzaren babesari, iragaitzazko eta helmugako herrialdeetako segurtasun nazionalaren gainetik, oinarrizko eskubideen urraketarekin eta indarkerien betikotzearekin amaitzeko, sarritan hiltzeraino izaten baitira,
