Hezkuntzaren aurkako erasoak. Milioika haur etorkizunik gabe uzten dituen krisi globala
Gatazka armatuak, tentsio politikoak eta desberdintasun sozialak milioika haur ikasgeletatik kanpo uzten ari dira, haien etorkizuna suntsitzen eta pobrezia betikotzen. Hezkuntza Erasoetatik Babesteko Koalizio Globalaren arabera, eszenatokiak eskolak oinarri militar gisa erabiltzetik ikasle eta irakasleen aurkako eraso zuzenetara doaz. Arazo horrek bizitzak arriskuan jartzeaz gain, hezkuntza inklusibo eta ekitatiborako aurrerapausoak ere kaltetzen ditu.
2013 eta 2017 artean, NBEk 1.000 eraso baino gehiago egin zizkien ikastetxeei Sirian, Yemenen, Nigerian eta Hego Sudanen, besteak beste, gatazka armatuak etengabeak baitira herrialde horietan. Askotan, neskak izaten dira jomuga nagusia. Haientzako arriskuak ez dira soilik hezkuntzatik baztertuak izatea, baizik eta sexu-indarkeriari, azidoarekin egindako erasoei eta eskola uztera behartzen dituzten larderiei aurre egitea ere.
Datuak kezkagarriak dira: 17 herrialdetan sexu indarkeria kasuak dokumentatu zituzten eskoletan edo haietara egindako ibilbidean, eta 18 herrialdetan zuzenean eraso zieten neskei ikasten saiatzeagatik. Egoera horrek agerian uzten du nola gatazkek eta muturreko ideologiek borroka eremu bihurtzen duten hezkuntza.
Lorpenak lehen hezkuntzan, baina arrakalak bigarren hezkuntzan
Azken hamarkadetan lehen hezkuntzan aurrerapen garrantzitsuak egin diren arren, bigarren hezkuntza erronka bat da oraindik. Saharaz hegoaldeko Afrikan, lehen hezkuntzan sartzen diren 100 haurreko, 93 neskatok baino ez dute lortzen matrikula egitea. Gatazkak dituzten lekuetan, Afganistanen adibidez, 100 haurreko 80 neskatotara jaisten da kopuru hori.
Panorama are ilunagoa da ikasketak hastea lortzen dutenentzat. Nigerren eta Mauritanian, adibidez, lehen hezkuntzan hasten diren neskatoen erdiak ez dira bigarren hezkuntzara iristen. Azpiegitura falta eta oztopo kulturalak uztartzen dira, milioika gazteri ateak ixteko.
Eguneroko oztopoak neskentzat
Zergatik da hain zaila neskentzat geletan egotea? Pobrezia faktore nagusietako bat da. Matrikula doakoa izan arren, familiek zeharkako kostuak ordaindu behar izaten dituzte, hala nola, uniformeak, materialak edo garraioa. Krisi ekonomikoko testuinguruetan, mutilen hezkuntza lehenesten dute nesken gainetik.
Gainera, etxeko ardurak neskatoen gain daude, neurriz kanpo, batez ere landa-eremuetan, non anai-arrebak zaindu behar dituzten edo ura bildu behar duten. Txaden, adibidez, 100 haurreko 46 neskatok baino ez dute lortzen bigarren hezkuntzan matrikulatzea, eta horrek eten jasanezina islatzen du.
Bigarren hezkuntza amaitzeko ametsa, gero eta urrunago
Mundu mailan, 264 milioi adingabe eta nerabe ez dira eskolara joaten, eta neskak dira kaltetuenak. Hezkuntza sistematik kanpo dauden 6 eta 11 urte bitarteko 61 milioi adingabeetatik %53 neskak dira. Saharaz hegoaldeko Afrikan, 9 milioi emakume ez dira inoiz eskoletara joango, eta errealitate horrek belaunaldi osoak kondenatzen ditu.
Aukera falta nabarmena da Etiopian ere; izan ere, landa-eremuetako neskarik pobreenen % 11k baino ez du lortzen lehen hezkuntza osatzea, familia aberatsenetako haurren % 85ekin alderatuta. Zifra horiek nabarmentzen dute premiazkoak diren esku-hartzeak behar direla hezkuntzako arrakalak ixteko.
Txanponaren beste aldea: ikasketa krisia
Arazoa ez da eskoletara joatearekin bukatzen. Munduko leku askotan, hezkuntzaren kalitatea behar diren estandarren oso azpitik dago. Ghana eta Malawi bezalako herrialdeetan, bigarren mailako ikasleen %80k baino gehiagok ezin dituzte “katu” bezalako oinarrizko hitzak irakurri. "Ikasketa krisia" bezala ezagutzen den fenomeno honek, gainezka dauden ikasgelak, gaizki gaitutako irakasleak eta baliabide eskasak islatzen ditu.
Genero estereotipoek ere eragina dute. Neskek irakurketan nabarmentzeko joera badute ere, mutilek emaitza hobeak lortu ohi dituzte matematikan. Desberdintasun horiek ez dute gaitasunarekin zerikusirik, rol tradizionalak indartzen dituzten faktore kulturalekin eta espektatiba sozialekin baizik.
Zientzian eta teknologian arrakala ixtea
STEM diziplinetan (zientzia, teknologia, ingeniaritza eta matematika) emakumeen urritasuna beste erronka global bat da. Arlo horietako ikasleen %35 baino ez dira emakumeak, eta zifra hori estereotipoek, eredu femeninoen faltak eta txikitatik motibazio eskasak eragin dute. Karrera horietan inklusioa sustatzea funtsezkoa da garapen jasangarrirako eta aukera-berdintasunerako.
Premiazko helburu bat: hezkuntza babestea
Nazio Batuen 2030 Agendaren helburua da 12 urteko doako eta kalitatezko hezkuntza bermatzea haur guztientzat. Hala ere, helburu hori lortzeko, konpromiso global sendoagoa behar da. Hezkuntza ez da eskubide bat soilik, gizarte bidezkoagoak, bidezkoagoak eta baketsuagoak eraikitzeko oinarria da. Babestea guztion etorkizuna babestea da.
Eta helburuez ari garela… egin dezagun korrika hezkuntzaren alde
Alboanek eta Entreculturasek sustatzen duten ‘Corre por una causa’ lasterketa solidarioen zirkuituaren 14. edizioak larrialdi-egoeran dauden haurren hezkuntza-eskubidea babesteko balioko du. Lehen hitzordua otsailaren 16an, igandea, Bilbon Zure zain gaude!
