Nekazarien konponbidea

Bonosse nekatuta dago. Larunbata da eta astea luzea izan da... Gaur atseden hartzeko asmoa zuen, baina Anatolie CAFOBeko koordinatzailearen deiak bere planak zapuztu ditu. Lan egin behar du, eta gainera, oraingoan etxetik urrun: Maramvya muinoko animatzailea malariak jota dago, eta ordezkatu egin behar du. Zorionez, Joseph, CAFOBeko gidaria, prest dago eramateko. Bestela, Gihetatik Bujumburarako autobusa hartu beharko zukeen, gaupasa egin eta, hortik, goizean goiz hiriburua eta Mutimbuziko komuna lotzen dituen autobus bakanetako bat hartu.

Bidaian zehar —tez, kafez eta bananeroz zipriztindutako muino malkartsuz osatua —, Bonosse saiatzen da Josephekin hizketa hutsala saihesten, Anatolierekin telefonoz izandako elkarrizketan bere agendan idatzi zituen apunteak irakurriz. Dirudienez, gaurkoa egun garrantzitsua da Maramvya muinoan. Alboan eta bere erakunde aliatuak, INADES eta CAFOB, aspalditik ari dira elkarlanean Inyishu Ku Barimyi kooperatibarekin: Lidergo Eraldatzailearen Eskolako (ELTDF) bere emakume-taldeak, familiako ehun ama baino gehiagok osatutakoak, Inbertsio eta Emakumearen Garapenerako Bankuari (BIDF) behin betiko aurkeztuko dizkioten proiektuak eztabaidatuko ditu.

Erakunde hori Burundiko gobernuak sortu berri du, eta diru-sarrerak sortzen dituzten jarduerak sustatzen ditu, herrialde osoko emakume-taldeek zuzenean diseinatu eta kudeatutakoak. Funtzionamendua erraza da: kooperatibek proiektuak aurkezten dituzte — gehienak nekazaritza- edo abeltzaintza-produktuak ekoitzi, eraldatu eta saltzekoak —, eta BIDFk bideragarrienak eta jasangarrienak hautatzen ditu, ohiko bankuak baino baldintza onuragarriagoetan kredituak emanez.

Hala ere, hori guztia posible izan dadin, beharrezkoa da emakume-talde horiei eta haien kooperatibei etengabeko laguntza ematea. Eta hor sartzen da Alboan-en eta haren erakunde aliatuen lana, tokian tokiko gaitasunak indartuz:

• INADESek bere prestakuntzekin jartzen ditu oinarriak emakumeak ahalduntzeko familia-esplotazioaren kudeaketan eta erabakitzeko gune kooperatibo eta komunitarioetan parte hartzean. Gainera, ekoizpen handiagoa sustatzen du hazi autoktonoak, biopestizidak eta ongarri organikoa erabiliz, eta nekazariaren diru-sarreren iturriak dibertsifikatzen ditu ekoizpena eraldatu eta salduz.
• CAFOBek, berriz, ELTDF taldeak kudeatzen ditu. Horretarako, Bonosse eta bere lankideei, herrialdeko hainbat herritako taldeen beste sei animatzaileei lana ematen die. Horiek guztiak tokiko emakume gazte dinamikoak dira, beren komunitateetan errespetatuak eta baloratuak, emakumeen artean talde-kontzientzia pizten dute, beren eskubideen ezagutzan sartzen dituzte eta mehatxu edo indarkeria kasuetan senarrei eta tokiko agintariei erreklamatzera animatzen dituzte. Duela urtebetetik hona, gainera, negozio txikiak garatzeko aholkuak ematen dizkiete emakumeei, eta BIDFra aurkeztuko diren merkataritza-proiektuak hautatzeko prozesuan laguntzen diete. Azken urte honetan, hamaika proiektu aurkeztu dira, eta BIDFk dagoeneko onartu du ELTDFko emakume nekazarien sei proposamen finantzatzea.

Bujumbura atzean utzita, ia Maramvyara iritsita, Bonossek Plaine de la Ruziziren paraleloan doan errepidea aztertzen du kristaletik, Kongoko Errepublika Demokratikoarekin muga naturala egiten duen ibaia. Joseph bazterbideetan pilatutako jende mordo baten artean gidatzen saiatzen da eta, azkenean, bere arreta pizten duen zerbait esaten du:— Kongoarrak dira albisteak aipatzen dituztenak... Gomako gerratik ihesi doaz. Plaine zeharkatzen ari dira; hilabeteak daramatzate hemendik Burundira sartzen. Ez dakit non sartuko duten jende gizako hori...

Gure animatzaileak ez dio erantzunik bilatzen Josephen galderari — segur aski erretorika —. Gaur nekazari talde bati bere ametsetako bat lortzen lagundu behar dio: BIDFren finantzaketa jasotzea bere proiektuetako baterako. Maramvya arroza dela-eta da ezaguna, Plaineko padurak habitat ezin hobea baitira labore horretarako; Bonosse ziur dago aukeratutako proiektua arrozaren eraldaketa, bilgarri eta salmentari buruzkoa izango dela... Baina, eta arroz azalgabea hobeto ordaintzen bada? Eta Bujumburako garraioa garestiegia bada? Eta ezin bada Kongon saldu gerragatik, ezta ondoko Ruandan ere, Burundirekiko lurreko mugak ixteagatik?

Tira, agian ez dira kontu txikiak... Nolanahi ere, Bonosse ziur dago guztien artean konponbideak aurkituko dituztela. Izan ere, Inyishu Ku Barimyi kooperatiban daude, kirundi hizkuntzan Nekazarien konponbidea esan nahi duena.
 

Alboan Burundin

Alboanek 15 urte baino gehiago daramatza INADES eta CAFOB tokiko erakundeekin elkarlanean, Burundiko landa-eremuko emakumeen lidergoa indartzen. Kooperatibak prestatzeko, laguntzeko eta sortzeko prozesuen bidez, nekazariek ekoizpen-proiektu iraunkorrak garatzen dituzte, diru-sarrerak hobetzeko, erabakiak hartzen parte hartzeko eta komunitateak barrutik eraldatzeko.