Skip to main content

Guatemalan emakume izatea: erresistentziaren eta injustiziaren artean

Legeak aurrera egin arren, indarkeriak eta zigorgabetasunak markatzen dute Guatemalako emakumeen errealitatea
Ser mujer en Guatemala: entre la resistencia y la injusticia

Latinoamerikan emakume izateak munduko beste edozein eskualdek ez bezalako inplikazioak ditu. Latinoamerikan emakumeek jasaten dituzten indarkeria- edo desberdintasun-egoerek eragin negatiboa dute beren giza eskubideen egikaritza osoan.

Guatemalaren kasua helarazi nahi dizuegu; izan ere, emakumeen giza eskubideen babesean eta sustapenean aurrera egin duen arren, bere lege- eta erakunde-esparrua sendotuz, ez du lortu praktikan erreforma horiek aurrekontu-konpromisoekin osatzea, emakumeen giza eskubideak erabat gauzatzeko oztopoak daudelarik.

 

Femizidioen krisia eta zigorgabetasuna

Azken urteetan Guatemalan indarkeriaren basakeriak gora egin du, baita emakumeen desagertze kasuek ere. Indarkeria da oraindik ere emakumeen migrazioaren arrazoi nagusietako bat. Zenbait talde, hala nola giza eskubideen defendatzaileak, LBT emakumeak, prostituzioko sexu-langileak/emakumeak, emakume indigenak eta gazteak, bereziki zaurgarriak dira.

 

 

Etxeko indarkeria eta sexu indarkeria daude Guatemalan gehien salatutako delituen artean, eta femizidio tasa oso altua da. 2023ko irailean, Ministerio Publikoko Emakumeen Behatokiak Guatemalan 290 emakume bortizki hil zirela dokumentatu zuen; horietatik 162 femizidiotzat jo dira, heriotza guztien % 55.9. Horrek esan nahi du femizidioak areagotu egin direla, 2022an 128 izan baitziren. Gizarte zibileko erakundeen arabera, femizidioen %90-95 zigorrik gabe geratzen dira. Zigorgabetasun-indize handi horiek emakumearen aurkako egiturazko diskriminazioaren tamaina erakusten dute.

Egoera horiek gehiago eragiten diete jatorrizko herrietako emakumeei, pobrezia, arraza-bereizkeria eta justiziarako sarbiderik eza bezalako faktoreen ondorioz. Giza eskubideen aldeko erakundeen txostenen arabera, emakume indigenen aurkako indarkeria tasak izugarri altuak dira, eta, sarritan, areagotu egiten dira zigorgabetasunagatik eta haiek babesteko eta haien eskubideak bermatzeko neurri eraginkorrik ez dagoelako.

 

 

Erresistentzia istorioak eta ekintzarako deia

Genero-berdintasunaren aldeko borroka eta emakumeen aurkako indarkeria desagerraraztea ahalegin kolektiboa da, eta ikusgarritasuna, babesa eta etengabeko ekintza behar ditu. Alde horretatik, ASERJUSek eta Alboan-ek, AECIDen laguntzarekin, Quetzaltenango Departamentuko 14 emakume guatemalarren ahotsak jasotzeko lan egin dute, haien bizitza-istorioen bilduma txiki batean, askotan ezezagunak edo minimizatuak diren egoera horiek gogora ekartzeko eta presente egiteko. Dokumentu honen helburua ez da ikusaraztea bakarrik, baizik eta ekintzarako dei gisa ere balio izatea, benetako aldaketa iraunkorra sustatzeko, non emakume guztiek eskubidea izango duten indarkeriarik gabeko ingurune seguru eta justu batean bizitzeko.

 

Guatemalako emakumeak

 

Kontakizun horien bidez, erresistentzia testigantzak erakutsi nahi ditugu. Ikusezintasunari eta bidegabekeriari ausardiaz aurre egiten dioten emakumeak. Horren adibide argia da San Juan Ostuncalco-ko Luisa Vásquez: “indarkeria fisikoa eta emozionala nire bizitzako konstante bihurtu ziren” dio, edo kontatzen du nola senarrak kendu zion eraikitzen hainbeste ahalegindu zen etxea, eta zerotik hasi behar izan zuen.

Istorio hauen bidez, protagonisten duintasuna aitortu nahi dugu, eta horrelako istorioak errepikatu behar ez diren mundu bat bultzatzen jarraitzeko gonbita egin nahi dugu.

Istorio gehiago ezagutu