Erbesteratua baina ez garaitua: Evelyn Pintoren borroka
"Nire herrialdetik erbesteratu naute, eta horrek definitzen nau orain". Horiek dira Evelyn Pintoren hitzak; 65 urteko emakume horren bizitza Giza Eskubideen defentsak markatu du, bereziki haurren, emakumeen eta komunitate indigenen defentsak. Nikaraguakoa da jatorriz, eta garesti ordaindu ditu bere dedikazioa eta ausardia. Duela bi urte, Evelynek Estatu Batuetan bizitzera joan behar izan zuen bere alaba gaztearekin, bere jaioterritik kanporatua izan ostean. Gaur, Costa Ricatik kontatu digu bere istorioa, beste alabarekin eta urte eta erdiko bilobarekin elkartu baita, baimen berezi bati esker.
Evelynek 15 hilabete eman zituen kartzelan, horietatik sei isolamendu erregimenean, 2018an Nikaraguako gobernuak atxilotu ostean. Hainbeste desiratzen zuen askapena, Nikaraguako nazionalitatea ez zuten beste 221 herrikiderekin batera, Estatu Batuetara deportazio mingotsa bihurtu zen. Kolpe suntsitzailea izan zen, hainbat hilabetetako ziurgabetasunaren, epaiketa fartsaren eta medikuen arreta faltaren ondoren.
Giza Eskubideen defendatzaile izatetik preso politiko izatera
Espetxeratu aurretik, Evelynek nazioarteko lankidetzaren sektorean lan egiten zuen, haurtzaroari, gaztaroari eta emakumeen erakundeei lotutako gaietan. Hala ere, 59 urterekin zituen erretiro planak ezerezean geratu ziren, 2018ko apirilean, Nikaragua herritarren aurkako gobernuaren errepresio olatu batean murgildu zenean. Egoera azkar konplikatu zen, gero eta atxiloketa gehiago eta legez kanpo utzitako giza eskubideen aldeko erakunde gehiago zeudela.
"2018ko azaroan atxilotu ninduten. Ez zidaten esan zein zen arrazoia, eta ez zuten inoiz identifikatu", gogoratu du Evelynek. Atxilotu zutenetik, indarkeria fisiko eta moralaren kalbarioa hasi zen, bere espiritua "hausteko". La Esperanza espetxera eraman zuten, eta bertan, emakumeak eta mugimendu feministak jazartzearekin obsesionatuta zegoen erregimen batek manipulatutako epaiketa bati aurre egin zion.
Isolamenduaren horrorea
Hasieran, Evelyn ez zuten isolamenduan jarri. Hala ere, COVID-19aren pandemia iritsi zenean, agintariek segurtasun goreneko zeldetara eraman zuten, eta sei hilabete luze eman zituen bertan. "Politika isolamenduan mantentzea zen. Berreziketa-taldeak bakarrik hitz egiten zigun. Eskolatu egiten gintuzten inorekin hitz egiten ez genuela ziurtatzeko", azaldu du. Argudio ofiziala zen neurri horiek beren segurtasunagatik zirela, nahiz eta, berez, haiek isilarazteko eta haien morala hausteko taktika bat izan.
Epaiketaren Fartsa
Hasieran eskandalu publikoa leporatuta, Evelynen aurkako salaketa ziberdelitu bihurtu zuten, eta, azkenean, albiste faltsuak zabaltzeko eta aberriari traizioa egiteko 151. legea ezarri zioten."Froga guztiak faltsuak ziren arren, zortzi urteko kartzela-zigorra ezarri zidaten", gaineratu du. Injustizia hori diktadurak Nikaraguako sistema judizialean egiten duen manipulazio eta kontrol erabatekoaren isla da.
Deportazioa eta nazionalitate-galera
2023ko otsailean, Ortegaren gobernuak 222 preso politiko askatu zituen, tartean Evelyn, eta Estatu Batuetara deportatu zituen. "Eguna iritsi arte ez genuen ezer jakin. Aireportura eraman gintuen autobus batera igoarazi gintuzten, polizien hedapen indartsu baten erdian", kontatu du Evelynek. Orduan jakin zuten, Washingtonen, nazionalitatea galdu zutela. "Ur hotzeko baldekada bat bezalakoa izan zen".
Aireportuan, kontrolak pasatu eta txertoak jaso ostean, Espainiako herritartasuna eska zezaketela jakinarazi zieten. Evelynek aukera horren alde egin zuen 2023ko maiatzean, Ameriketako Estatu Batuetako asilo prozesua luzea eta bermerik gabekoa delako, eta ez zuelako arriskatu nahi bere beste alaba eta biloba berriro ez ikustera.
Itxaropen Etorkizuna
Evelynek aurrera jarraitzen du, familiak eta borrokarako grinak inspiratuta."500 dolar inguru ordaintzeko baimena dago, baina herrialdean sartu eta irteteko aukera ematen dizu", azaldu du. Nazionalitatea kendu dioten arren, Evelynek ez du amore emango. Bere historia erresilientzia testigantza bat da, eta justizia eta askatasuna baloratzen duten guztientzat ekintzarako deia.
Evelyn Pintoren istorioa ez da sufrimenduaren kontakizuna bakarrik, mundu osoan giza eskubideak defendatzeak duen garrantzia gogorarazteko balio du. Bere ausardiak mundu bidezkoago eta gizatiarrago baten alde borrokatzen jarraitzera bultzatzen gaitu. Lagun diezaiegun Evelyni eta berak bezala guztion ongizatearen alde hainbeste sakrifikatu duten beste hainbati.
